Een begrafenis in coronatijd, anders dan je gewend bent

Een begrafenis in Coronatijd, dat is waar wij als gezin al een hele tijd voor vreesden. Mijn vader was namelijk al geruime tijd ziek en zoals jullie in mijn vorige blog over mijn vader konden lezen, lag hij toen op sterven.  Inmiddels is mijn vader helaas overleden en werd een begrafenis in Coronatijd eigenlijk een gedwongen feit. Vandaag is het precies 2 weken geleden dat mijn vader werd begraven. Eigenlijk wilde ik al eerder een blog schrijven met betrekking tot het overlijden van mijn vader, maar het bleek toch moeilijker dan verwacht. Elke keer als ik mijn laptop aandeed, tuurde ik uren naar het scherm, maar kon ik de woorden niet vinden. Een persoonlijke blog schrijven is vaak zo lastig, omdat het echt vanuit je gevoel komt. Ik hoop dus dat jullie het kunnen volgen en het niet een onsamenhangend geheel is geworden.

De dood kwam al langzaam binnen

Donderdagavond werd mijn vader onrustig, hij bleef maar trekken aan zijn deken en maakte gekke geluidjes. Ik probeerde zijn hand te pakken, maar dat wilde hij niet. Hij duwde me met dat beetje kracht die hij had weg en dat maakte me onzeker. Ik vroeg hem of hij het niet fijn vond, maar er kwam geen reactie. Mijn vader was al een tijdje niet meer aanspreekbaar en het deed me zo een verdriet dat hij zich niet kon uiten of me kon vertellen wat hij wel of niet wilde.

In de middag was de huisarts nog geweest en die zei dat hij er rustig bij lag en waarschijnlijk geen pijn had. Ook functioneerden zijn nieren nog goed en kon hij het best nog een tijdje volhouden omdat hij nog voeding en vocht binnenkreeg. Maar toen ineens begon hij echt te shaken in bed, en riep ik in paniek mijn moeder. Ik las de shahada (geloofsbelijdenis) op en probeerde een aantal dua’s (smeekgebeden) te lezen. Mijn moeder wist mijn vader weer te kalmeren, ik weet niet hoe ze het deed, maar hij vertrouwde haar.

Toch had ik een raar onderbuikgevoel en maakte ik mijn zusje wakker. Daar stonden we dan, met zijn drieën aan het bed. Toen mijn vader weer rustig was en lekker in slaap viel, ging ik in de vroege ochtend toch weer naar bed. Gelukkig was het vals alarm, tenminste…. dat dachten we.

Toch wel een begrafenis in Coronatijd

De volgende dag heeft mijn vader nog ontbeten en werd hij gewassen door de thuiszorg. Na het wassen, vond ik hem toch wel weer erg onrustig. Maar dat had er vast mee t maken dat hij een vastzittende hoest had, die hij door de morfine niet echt meer weg kon hoesten. Ik streelde zijn hoofd en probeerde hem te kalmeren, maar dat werd steeds lastiger. Ups-and-downs, zoals het de afgelopen weken al ging. Ik dacht niet dat het zo snel zou gaan en hij ons dezelfde dag nog zou verlaten.

Terwijl ik aan de keukentafel zat en mijn zusje nog boven was, zei mijn moeder dat het waarschijnlijk niet lang meer zou duren en we misschien toch een dokter moesten laten komen. Aan mijn moeders blik zag ik dat dat eigenlijk helemaal geen zin meer had. Om de beurt zaten we aan zijn bed. Het was zo onwerkelijk en ergens wilde ik ook niet geloven dat de dood haar intrede al maakte. Ik bleef maar hopen dat mijn vader geen begrafenis in Coronatijd zou hebben. Hij had ons in de afgelopen jaren zo vaak verbaast, dat zou hij dit keer vast ook weer doen.

Nog even met Farah knuffelen

Ik deed zijn bedhekje naar beneden en liet Farah nog even bij hem in bed liggen. Dit deed ze altijd en hier genoot hij altijd zo van. De laatste tijd durfde ik het niet meer aan. Mijn klungelsmurfje kan soms zo onhandig zijn en ik was te bang dat zij hem pijn zou doen. Maar mijn gevoel zei ergens toch dat dit waarschijnlijk de laatste keer zou zijn.  Ze knuffelde hem, gaf hem kusjes en streelde zijn hand. Wat was mijn kleine meisje dapper en lief voor haar nana (opa). Ze was zo gek op hem, en andersom is het ook nooit anders geweest. Ondertussen belde ik mijn vader zijn broer dat het moment van afscheid nemen nu wel heel erg dichtbij kwam.

Kom! Nu!!!!!

Ik weet niet waarom, maar ik besloot te gaan douchen en mijn haren te gaan wassen. Was het een actie vanuit paniek, iets impulsief? Ik weet het niet. Jerry gaf mijn vader nog zamzam water (heilig water uit Mekka) en ik sprong onder de douche. Nu ik er aan terugdenk, was het best een vreemde actie. Terwijl ik net mijn haren in de shampoo had zitten, bonsde mijn zusje op de deur :  “Kom!! Nu!!!”. 

Toen wist ik dat het moment daar was. Ik droogde me niet af, maar sprong zo in mijn pyama met de shampoo nog in mijn haar. Bij mijn vader zijn bed aangekomen, zag ik dat hij er nog was. Zijn ogen waren wagenwijd open, terwijl die al dagen gesloten waren. Weer streek ik hem over zijn hoofd. De tranen brandden in mijn ogen. Maar ik zei tegen mijn vader dat ik mijn shampoo uit mijn haar zou wassen en dat als hij dacht dat het moment aangebroken was om te gaan, dat hij niet op mij hoefde te wachten. Ik vertelde hem nog hoe trots ik op hem was en dat hij een strijder was, dat hij het zo lang had volgehouden. Maar dat het goed zo was…

Toen sprong ik toch weer onder de douche. Uiteraard nam ik een cowboybad van een paar minuten, spoelde ik mijn haren uit en haastte ik weer naar mijn vader. Ik zei tegen mezelf onder de douche dat ik er rekening mee moest houden dat hij weg zou zijn als ik onder de douche vandaan zou komen. Maar dat was hij niet. Mijn sterke vader was nog steeds aan het vechten toen ik terug kwam. Jerry zat nog steeds samen met mijn moeder en zusje aan zijn bed en gaf hem water. Hij dronk het gulzig allemaal op, tot hij stopte…

Het einde was gekomen

En toen begonnen de tranen, langzaam liepen ze over zijn wangen. Ik liet mijn moeder nog even alleen met mijn vader en ze begon uit de koran te lezen. Hij had haar handen stijf vast met alle kracht die hij in zich had. Hij voelde zich veilig bij haar en dat merkte je aan alles. De band die zij hadden is met geen pen te beschrijven.  Wat wil je ook, als je al ruim 40 jaar getrouwd bent. Toen mijn moeder klaar was met lezen, keek hij haar aan, huilde en blies hij zijn laatste adem uit.  Het was voorbij. Ik streelde nog over zijn hoofd en vroeg of hij goed op mijn kindjes wilde letten in de hemel. In Augustus had ik immers nog een miskraam gehad en hij had erg naar dit kindje uitgekeken .

Farah vertellen dat haar nana was overleden

Ik zat er aan weken tegen aan te hikken dat er een moment zou komen dat ik Farah moest vertellen dat haar nana was overleden. Want hoe vertel je dat aan een kind van 2,5 en zorg je er ook nog voor dat ze het begrijpt. Toen mijn vader overleden was, riep ik haar er bij. Ik was bang dat ze het eng zou vinden, maar wilde haar toch niet buiten sluiten. Maar mijn kleine slimmerik wist precies hoe ze mij moest troosten en gerust stellen, in plaats van andersom. Terwijl ze aan zijn bed stond zei ze: “Kijk mama, nana (opa) is al naar Allah”. Ik hoefde haar niks uit te leggen en hoefde geen lastige woorden te gebruiken, ze vond het goed zo.

We wisten dat het moment vroeg of laat zou komen

Hij had zo lang gevochten om te leven, maar zijn lichaam was op. Hij wilde geen begrafenis in Coronatijd maar hij kon niet meer en Allah besloot om hem uit zijn lijden te verlossen. Ook al wisten we al heel lang dat dit moment er aan zou komen, we konden ons toch niet goed op het moment voorbereiden. De kanker was al enige tijd terug en mijn vader was al een tijdje uitbehandeld. Maar hoe neem je afscheid van iemand van wie je houdt? Hoe weet je van te voren dat het moment is aangebroken? Ik zei al weken dat mijn vader echt niet stilletjes zou vertrekken terwijl wij allemaal lagen te slapen. Dat deed hij ook niet… Mijn vader was overleden, terwijl wij allemaal bij hem in de buurt waren…

Intussen zat Farah rustig op de bank, terwijl ze normaal als een stuiterbal door het huis stuiterde en belde ik de huisarts. Deze moest langskomen om mijn vader  ‘dood te verklaren’.  De assistente vroeg nog of ik zeker wist dat hij was overleden, maar niks was duidelijker dan de dood in deze situatie.

Een begrafenis in Coronatijd regelen

Nadat iedereen was ingelicht, werd het tijd om mijn vader zijn begrafenis te gaan regelen. Moslims worden zo snel mogelijk begraven, omdat wij geloven dat de persoon die overleden is, nog lijdt zolang deze nog niet is begraven. Maar mijn vader overleed op vrijdagmiddag (Alhamdullilah, na het Jummah gebed) en dat betekende dat de gemeente al gesloten was. Het overlijden kon dus niet eerder dan maandag aangegeven worden en mijn vader kon dus ook niet eerder dan maandag begraven worden. Op zaterdagmiddag kreeg ik een telefoontje van Monuta, dat de begraafplaats waar mijn vader begraven wilde worden niet bereikbaar was en ze niet eerder dan maandag gebeld konden worden.

Dit zou betekenen dat mijn vader niet eerder dan dinsdag begraven zou worden, of misschien zelfs later in de week. Dit was het eerste moment dat ik echt de wanhoop voelde, want dit wilde ik niet voor hem. Dit was ook het eerste moment dat ik echt kei en keihard moest huilen. Gelukkig kon Monuta iemand van Bibin op haar privénummer bereiken (die mijn zusje via via had weten te krijgen) en kregen we begin van de avond het verlossende telefoontje dat mijn vader op maandag begraven zou worden op de Islamitische begraafplaats Riyad al Jannah in Zuidlaren.

Thuis opgebaard

Nadat mijn vader was gewassen, werd hij thuis opgebaard. Ik moet eerlijk bekennen dat ik dit een enge gedachte vond, toen mijn ouders dit een paar maanden geleden bespreekbaar maakten. Ik heb geen idee waarom, maar het beangstigde me. Toch viel het reuze mee, en was het achteraf zo fijn dat we papa dicht bij ons hadden. Hij lag opgebaard in zijn eigen slaapkamer waar hij de afgelopen tijd geslapen had. We konden zo vaak als we wilden even naar hem toe en we hoefden geen rekening te houden met openingstijden van een rouwcentrum.  Hij was thuis zoals hij dat zelf wilde en we voelden allemaal een bepaalde rust in huis, ik kan het niet zo goed in woorden uitdrukken.

Een begrafenis in Coronatijd in besloten kring

Mijn vader zei altijd dat hij niet achter gelaten wilde worden in een koude aula. Ook wilde hij niet verhuizen en zei hij altijd dat zijn laatste verhuizing, de verhuizing naar zijn graf zou zijn. Hij wilde altijd al vanuit huis begraven worden, maar Corona leek bijna roet in het eten te gooien. In eerste instantie hoorden we via Monuta dat er maar 1 persoon aanwezig zou mogen zijn als we de uitvaart vanuit huis wilden houden. We hebben dus allemaal als een stel gekken allerlei ruimtes, rouwcentra en moskeeën gebeld om te kijken of we konden regelen dat we daar een dienst kon houden. Alles was vol of niet beschikbaar. Het lijkt wel alsof die eigenwijze man er tot het laatste moment mee bemoeid heeft.

’s Avonds hoorden we dat een uitvaart vanuit huis wel tot de mogelijkheden behoorde, als we ons maar aan de richtlijnen zouden houden van de RIVM. Dus 1,5 meter afstand, mondkapjes op en iedereen diende een zitplaats te hebben. De uitvaart was dan wel op eigen risico. Gelukkig hebben mijn ouders een ruime woning en konden we door wat te schuiven met meubels dit realiseren en kwam mijn vader zijn laatste wens die we nog konden inwilligen uit. Hij werd vanuit huis naar zijn laatste rustplaats gebracht. De dag was bijzonder en ondanks dat er heel veel sneeuw lag, is alles goed verlopen. Alhamdullilah. Ik ben zo dankbaar dat het op de manier is verlopen, zoals mijn vader dat graag had gezien.

Een begrafenis in Coronatijd is niet helemaal hoe mijn vader het voor ogen had. Helaas heb je hier zelf geen invloed op. Mijn vader was een uber sociaal mens en had het liefst gezien dat iedereen die hij kende er bij aanwezig zou kunnen zijn. Helaas behoorde dat niet tot de opties. Maar het samenzijn met alleen bekende gezichten was toch ook wel erg fijn. Dat is dan weer de keerzijde als je een begrafenis in Coronatijd hebt. Mijn tantes hadden heerlijk gekookt en we hebben samen met elkaar kunnen eten. Bij Surinamers is er altijd eten, of het nou om een geboorte, bruiloft of in dit geval een begrafenis ging. Ook al at mijn vader niet echt goed meer, ik weet zeker dat hij van dit moment met elkaar zou hebben genoten.

Steun en liefde tijdens een begrafenis in Coronatijd

En toen was de uitvaart voorbij en val je in een soort gat. Helemaal mijn moeder. Ik ben zo dankbaar voor de steun die we kregen tijdens de begrafenis, ervoor maar ook erna. Gelukkig krijgen we nog steeds elke dag lieve appjes, kaartjes maar ook nog steeds bloemen om ons op te vrolijken. Dit doet mij als mens erg goed en ik voel me dan ook super gezegend door te weten dat er mensen echt met ons begaan zijn. We hebben zelfs kaartjes gekregen van mensen van wie we het nooit verwacht hadden. Nu realiseer ik me hoe belangrijk dit soort dingen zijn en ik heb me dan ook voorgenomen om dit zelf ook meer te doen in 2021. Alleen het woordje sterkte of ik denk aan je, heeft ineens zo een andere betekenis gekregen met zoveel waarde.

Mijn vader is weg en ook al heb ik vrede met zijn dood, de leegte die hij achterlaat is met geen pen te beschrijven…..

Heb jij wel eens iemand verloren van wie je hield? Hoe ben je daar mee omgegaan en hoe heb je het een plekje kunnen geven?